Wycieczka po Wambierzycach

Tam, gdzie nas nogi poniosą. Od wieków urzekają swoją niezwykłą atmosferą i niebanalną historią. Zostały założone około roku 1253 przez króla czeskiego Przemysła Ottokara II, który sprowadził tu osadników z Turyngii. Wambierzyce zwane są Śląską Jerozolimą, gdzie na wzgórzu wznosi się imponująca Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, choć wszystko zaczęło się bardzo skromnie, bo od drewnianej figurki umieszczonej w lipowej dziupli...

Według podań około 1200 roku, Jan z Ratna ujrzał tutaj Matkę Boską, trzymającą na rękach dziecię Jezus. Aby upamiętnić to wydarzenie, Jan wyrzeźbił jej figurkę i umieścił ją w dziupli ogromnej, starej lipy. Z czasem lipa z figurką stała się miejscem pielgrzymek okolicznych mieszkańców, którzy zanosili tu swoje modlitwy. Jednym z nich był niewidomy Jan z Raszewa, który potknął się wstając z kolan i uderzył w lipę. W ten sposób cudownie odzyskał wzrok, a wieść o tym wydarzeniu szybko rozniosła się po okolicy i świecie.

Wambierzyce wciąż zadziwiają i przyciągają zarówno pielgrzymów, jak również turystów. Dlatego zapraszamy także i Ciebie na spacer wambierzyckimi ulicami, które tak wiele już widziały. Możemy Ci obiecać, że na długo go zapamiętasz. Ważne abyś wiedział, że to jedynie nasza propozycja, nie czuj się więc szczególnie zobowiązany do tego aby dokładnie podążać wyznaczonym przez nas szlakiem. Jeśli dane miejsce szczególnie Cię zainteresuje lub zachwyci, nie wahaj się i idź dokładnie tam, gdzie Cię nogi poniosą… Jeśli jesteś gotowy na pasjonującą przygodę to zaczynamy!

Początek - Bazylika w Wambierzycach

Jeden z najpiękniejszych zabytków Ziemi Kłodzkiej, a zarazem jedno z najważniejszych sanktuariów kultu maryjnego w Polsce. Sam kościół posiada niezwykłą konstrukcję: jednonawowe, niewielkie, owalne wnętrze centralnego ołtarza otaczają zintegrowane z nim i między sobą krużganki z 11 kaplicami. Obecna świątynia została wzniesiona w latach 1715-1720 dzięki Danielowi Paschasiusowi von Ostenberg oraz Antoniemu von Gӧtzen, właścicielom Wambierzyc. Kościół o barokowej architekturze został zbudowany na wzór Świątyni Salomona. Już w 1936 roku, znajdując się jeszcze na terytorium Niemiec, uzyskał rangę bazyliki mniejszej. Świątynia zbudowana jest na planie czworoboku o długości 64 m, szerokości 59 m i ponad 53 m wysokości.

Zwróć uwagę! Na dzieła Karola Sebastiana Flackera (1680-1746). Na ambonie wyrzeźbił on kompozycję wyrażającą słowa maryjnego hymnu „Magnificat” oraz ołtarz główny, w którym umieszczono cudowną figurkę Matki Boskiej. Do świątyni prowadzą szerokie kamienne schody (57 stopni) o symbolicznym znaczeniu. Pierwsze dziesięć nawiązuje do liczby chórów anielskich, kolejne trzydzieści trzy to wiek Chrystusa, a ostatnie piętnaście - wiek Marii w momencie poczęcia. Bazylika wyróżnia się efektowną dwukondygnacyjną fasadą utrzymaną w stylu późnego renesansu, zdobioną między innymi figurami apostołów. Na fasadzie budynku zainstalowano 1400 żarówek nawiązujących do cudownego zdarzenia z 30 maja 1679 roku, kiedy to o zachodzie słońca kościół otoczył nieziemski blask.

Schodzimy schodami bazyliki i skręcamy w lewo w ul. Noworudzką. Następnie skręcamy w ul. Objazdową i po około 100 metrach docieramy do naszego następnego celu.

Przystanek 1 - ruchoma szopka w Wambierzycach

Wambierzycka szopka została zbudowana przed Longina Wittiga (1824 – 1895) i jego syna Hermanna (1857 – 1932). Pierwsze drewniane figurki powstały już w 1850 roku, a ostatnie w końcowych latach życia Hermana. Hermann wyrzeźbił następujące sceny: rzeź niemowląt na rozkaz króla Heroda, święta Rodzina przy pracy, 12-letni Jezus w świątyni, ostatnia wieczerza, objawienie Matki Bożej w Lourdes, kopalnia węgla, scena przedstawiająca zabawę ludową. Szopka składa się z 800 figurek misternie wyrzeźbionych z drewna lipowego.

Zwróć uwagę! Z 800 figurek aż 300 jest ruchomych, napędzanych mechanizmem zegarowym - budzi je do życia mechanizm na korbkę. Po II wojnie światowej szopkę przejęły lokalne władze, a następnie przekazały ją wambierzyckiej parafii. Ze względu na zwiększającą się liczbę odwiedzających, konieczna stało się powiększenie budynku, w którym mieści się szopka. Rozbudowę rozpoczęto w 1975 roku.

Za budynkiem z ruchomą szopką szukamy ścieżki pod górę, która poprowadzi nas do miejsca, gdzie leżą tajemnicze dzwony.

Przystanek 2 – punkt widokowy „Dzwony na wzgórzu”.

Cztery dzwony są nie tylko miejscem z którego świetnie widać panoramę Wambierzyc (można podziwiać całą miejscowość, w tym Bazylikę, a także Góry Stołowe z Wielkim Szczelincem w tle 919 m n.p.m.). Dzwony są punktem orientacyjnym w naszej dalszej podróży w kierunku Kalwarii.

Zwróć uwagę! Cztery żelazne dzwony łącznie ważą 8 ton. Znajdują się na nich napisy w języku niemieckim. Wcześniej stały w centrum miasta, jednak na polecenie księdza zostały przewiezione na górę pod lasem. Są darem od byłych niemieckich mieszkańców Wambierzyc. Nigdy nie zostały powieszone z powodu braku funduszy na budowę dzwonnicy. Od lat 90-tych XX wieku leżą więc sobie w cieniu drzew.

Mijamy dzwony i idziemy dalej zboczem. Zbliżamy się do pierwszych zabudowań słynnej wambierzyckiej Kalwarii.

Przystanek 3 – Kalwaria w Wambierzycach.

To idealne miejsce do modlitwy lub kontemplacji. Wzdłuż ścieżek wambierzyckiej kalwarii wybudowano około 100 kaplic i kapliczek oraz 14 bram. Kalwaria powstała na przełomie XVII-XIX wieku z inicjatywy ówczesnego właściciela Wambierzyc Daniela von Osterberga. Pierwsze kaplice w 1683 roku ze względu na prowizoryczną formę i użycie drewna jako budulca nie zachowały się do dziś. Zespół kalwaryjny był regularnie przebudowywany, jedne z ważniejszych prac przeprowadzono po roku 1788. Kolejne, liczne przebudowy kaplic i kapliczek przypadły na lata 1825-1841, 1885-1888 oraz na pierwszą połowę XX wieku. Z zespołem kalwaryjnym związane były dwie pustelnie: jedna na Górze Kalwarii, druga na Górze Nowej (Tabor, Synaj) oraz terenowe drogi krzyżowe na obu górach. Pustelnia na Kalwarii założona została z polecenia Osterberga, a pierwszy pustelnik osiadł w niej w 1685 roku lub w 1699 roku. Siedem z 14 bram odpowiada rzeczywistym bramom w murach miejskich Jerozolimy, z których trzy wzmiankowano w Starym Testamencie. Były to: Brama Doliny, Brama Owcza i Brama Benjamin. Istniała też w starożytności Brama Wodna, a w tradycji chrześcijańskiej utrwaliły się między innymi Brama Getsemane zwana też Bramą Pokoleń, Brama Syjon i Brama św. Stefana lub Lwia. Pozostałe bramy zbudowane w Wambierzycach: Betania, Brama Świątyni, Kapłańska, Stara, Golgota, Brama Sądu, Litostrotos i Gyhon otrzymały własne nazwy nie mające związku z nazwami bram jerozolimskich. Symbolizowały przede wszystkim miejsca ważniejszych wydarzeń z życia Jezusa, odnosiły się do symboliki zespołów kapliczek.

Zwróć uwagę! Daniel von Ostenberg, właściciel dóbr w skład których wchodziły Wambierzyce, wychowany był na naukach jezuitów. Jako że Jerozolima była jego marzeniem, postanowił wybudować własną w ...Wambierzycach. Całe przejście drogą kalwarii dla pobożnego pielgrzyma trwa około 4-5 godzin.

Ulicą Polanicką schodzimy z pielgrzymowania alejami Kalwarii w kierunku centrum miejscowości. Na ul. Szpitalnej musimy znaleźć kolejny punkt naszej wędrówki.

Przystanek 4 - Muzeum Kultury Pogranicza im. Ignaza Reimanna w Wambierzycach

Muzeum skoncentrowane jest na życiu i twórczości swojego patrona – wybitnego lokalnego kompozytora klasycznego  Ignaza Reimanna, który urodził się w Wambierzycach, zmarł zaś w Krosnowicach. Ekspozycja muzealna ma charakter edukacyjno-folklorystyczny znamienny dla historii i tradycji tego polsko-czeskiego regionu. Adres muzeum: ul. Szpitalna 4.

Zwróć uwagę! Muzeum zostało otwarte 19 grudnia 2021 roku.

Z ul. Szpitalnej kierujemy się na Plac Najświętszej Marii Panny pod Dom Pielgrzyma im. „Świętej Rodziny”, gdzie zakończymy naszą wędrówkę.

Lub alternatywnie:

Ulicą Polanicką schodzimy z pielgrzymowania alejami Kalwarii w kierunku centrum i na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w lewo w ul. Wiejską. Teraz czeka nas ponad 2-kilometrowy spacer do „Skansenu Dawnych Sprzętów”, który jest zlokalizowany na końcu tej ulicy.

Przystanek 5 - „Skansen Dawnych Sprzętów” przy ulicy Wiejskiej.

W bezpośrednim sąsiedztwie zabytkowego centrum znajduje się ulica Wiejska przy której zlokalizowanych jest wiele gospodarstw rolnych i agroturystyk. Przy tej ulicy znajduje się także „Skansen Dawnych Sprzętów”, w którym zebranych zostało kilka tysięcy eksponatów ukazujących, jak w minionych latach wyglądało życie na wsi.

Wracamy do centrum miejscowości i na ul. Szpitalnej odnajdujemy najmłodszą atrakcję turystyczną Wambierzyc – Muzeum Reimanna.   

Zakończenie  – Plac Najświętszej Marii Panny. Dom Pielgrzyma. Hotel Wambierzyce.

Według księgi adresowej z 1937 roku właścicielką tego imponującego jak na miejscowe warunki obiektu była Emma Tommek . Hotel „Wambierzyce” 29 listopada 2013 roku nabył na własność Zakon Braci Mniejszych Prowincji Świętej Jadwigi we Wrocławiu, który od 2007 roku pełni rolę gospodarza wambierzyckiego sanktuarium.

Zwróć uwagę! We wnętrzach budynku Hotelu „Wambierzyce” kręcone były sceny do kultowego już dzisiaj filmu „Wielki Szu” z 1982 roku.

Ważne! Pamiętaj nie tylko o wygodnych butach, ale także o stosownym stroju niezbędnym podczas zwiedzania obiektów sakralnych!